Татар Әбдекие авылы аша салмак кына агып ятучы елга җылы яклардан кайткан аккошларны шатланып каршы алды. Игелекле кошлар борынгыдан яңарыш символы булып саналалар бит. Сугыш вакытында фронтовик-шагыйрьләр бу горур аккошларга шигырьләр багышладылар, тынычлык һәм мәхәббәт белән чагыштырдылар…
Кайчандыр Таһир бабай да, бирегә килеп, кармагын тирәнгәрәк салып, сугыш көйдергән яшьлеген искә алырга ярата иде. “Фронтка 1944 елда алдылар. Миңа ул вакытта 18 яшь кенә иде әле. Уку бүлекчәсендә бераз атарга, граната ыргытырга, дошман һөҗүмнәрен кире кайтарырга өйрәттеләр. Ул вакытта Япония белән дә сугыш булачагы аңлашыла иде инде. Безнең хәрби частьне Монголиягә җибәрергә тиешләр иде. Бер көн алдан Кытайга юл тотарга боерык бирелгән. Безгә, пехотага, барысыннан да кыенрак туры килде. Патроннар, кораллар, шинель, палаткаларны күтәреп, җәяүләп атладык. Йөгебез шактый авыр иде. Бигрәк тә Гоби чүлен кичү кыен булды. Кояш аяусыз көйдерә. Әйләнә-тирәдә кызган комнан башка бернәрсә дә юк. Кыргый урын – су да, кешеләр дә, җәнлекләр дә күренми. Күп кенә иптәшләрем шунда ятып калдылар. Мине, кечкенә буйлы, ябык гәүдәле булуыма карамастан, командир ныклыгым һәм батырлыгым өчен мактап, син чын совет сугышчысы, дип әйтә иде”, – дип сөйли Таһир Мингат улы Кадямов.
Яшь егет 753нче укчы полкның автоматчысы булып хезмәт итә. Сугыш турында күп сөйләсә дә, үзенең батырлыклары турында искә алырга яратмый. Ә ул бит күрсәткән батырлыклары, кыюлыгы һәм гайрәте өчен «Жуков» медале, II дәрәҗә Ватан сугышы ордены һәм «Японияне җиңгән өчен» медале белән бүләкләнгән.
“Япония белән сугыш башланганда, икмәк пае йөз граммга артты, шикәр дә ике тапкыр күбрәк бирелә башлады, ә менә су ул якларда алтын бәясендә иде. Хәрби частьтәге ир-атларның оешканлыгы, дустанә атмосфера хәтеремдә калган. Бер генә солдат та хезмәттәшенә карата ихтирамсызлык күрсәтмәде”, – дип дәвам итә ветеран.
Таһир Мингат улы 1926 елның 6 июнендә Шенталы районының Карабикол авылында җиде балалы гаиләдә туган. Балалар үсеп ныгыгач, Кадямовлар гаиләсе Татар Әбдекие авылына күчеп килә. Балалар мәктәптә укый, әти-әниләре көне-төне колхозда эшлиләр. Сугыш башлангач, 6нчы сыйныфны тәмамлаган Таһир, күп сыйныфташлары кебек үк, мәктәпне ташлый. Үсмер малай Камил Якуб исемендәге колхозда ат караучы булып эшли. Атларны ярату хисе Таһир бабайда гомер буе яши. “Әти атларны әле дә бик ярата. Ничек кенә сәер тоелмасын, ул алар белән уртак тел таба белә. Әле күптән түгел генә ат җигеп бакча тырмалый иде. Быел инде аңа 94 яшь тула. Менә шундый ул безнең әти – курку белмәс һәм нык солдат”, – дип горурланып сөйли улы Расих.
“Японнар капитуляция игълан иткәч, мине Ерак Көнчыгышта хезмәт итәргә калдырдылар. 1951 елның июлендә генә өйгә кайттым”, – дип искә ала Таһир бабай. Озак та үтми, егет Рәйсә исемле гүзәл затка өйләнә. Таһир бабайның сүзләренә караганда, Рәйсә бик тә чибәр, моңлы тавышлы кыз булган. Яшьләр, Куйбышевка якынрак булырга теләп, күчеп китәләр. Әмма туган авылын, киң кырларын, ак яллы атларын сагынып, героебыз Татар Әбдәкиенә әйләнеп кайта. Биредә аларның дүрт улы – Рәис, Расих, Рәсгать һәм Азат туа.
Сүз уңаеннан, Таһир бабай белән яшәүче улы Расих Төркмәнстан хәрби округында төзәүче-хәрби пехота операторы булып хезмәт иткән. Әтисе кебек үк, дошманга каршы ут алып барырга өйрәнгән. Чик буе хәрби округларында шундый – Ватанны сакларга һәрвакыт әзер булган сугышчылар әзерлиләр бит.
Таһир бабайның 8 оныгы һәм 5 оныкчыгы бар. Кызганычка, 94 яшендәге фронтовикның күзләре күрми. Әмма бу аңа үзе яулап алган тыныч тормышка шатланып яшәргә комачауламый. Ул, элеккегечә, мәктәп укучылары белән очраша, фронт тормышы, солдат дуслыгы турында сөйли.
“Ерак сугыш еллары турында истәлекләр безгә – сугыш чоры шаһитларына, аның дәһшәтләрен һәм газапларын кичергән кешеләргә түгел, ә алмашка килүче яшь буын кешеләренә кирәк. Без аларга ил азатлыгы өчен барган сугыш хакында дөреслекне ирештерергә бурычлыбыз, һәм без бу эшне йөрәкләребез тибүдән туктаганчы башкарачакбыз. Чөнки илебез иминлеге хәзерге яшьләр кулында. Туган җиребезгә сугыш уты кагылмасын өчен хәзер алар җаваплы”, – диде ветеран, әңгәмәне тәмамлап.
Алинә Харисова.
Бердэмлек