Бөек Ватан сугышы вакыйгалары торган саен ерагая бара. Тик ул вакыйгалар халык хәтереннән беркайчан да югалмаячак. Чөнки 1941 – 1945 еллар эчендә ил өстенә төшкән зур әфәт бер генә гаиләне дә читләп үтмәгән.
Самараның “Яктылык” татар мәктәбе укучылары, һәрбер йортта да кадерле ядкарьләр итеп сакланган сугыш истәлекләрен барлап, Бөек Ватан сугышында катнашкан әби-бабалары турында иншалар язалар. Татар теле һәм әдәбияты укытучысы Нурзидә Фәйзуллина бу язмаларның кайберләрен безнең газета укучылары игътибарына да тәкъдим итте.
Безнең гаиләдә дә сугыш ачысын татыган, Ватаныбызга якты киләчәк бүләк итү өчен сугыш кырларында батырларча көрәшкән Бөек Ватан сугышы ветераны бар. Минем карт бабам – әниемнең бабасы ул.
Вәлимөхәммәт Вафа улы Ситдыйков унҗиде яше тулар-тулмас фронтка китә. Повестка аңа 1942 елның кышында килеп төшә. Куйбышев өлкәсенең Челно-Вершины районы, Совет-Нурлаты авылында яшәп, авылдан беркая да чыкмаган тыйнак егет булуына карамастан, сугыш кырында бик батыр сугышчы була ул. Бабам Украина фронты составында элемтәче булып хезмәт иткән. Ул ике тапкыр яралануына карамастан, сугышның ахырына – Бөек Җиңүгә кадәр яу кырында була. Тугызынчы майны ул Германиядә, Берлин шәһәрендә каршылый. “Җиңү хәбәрен ишеткәч, башта ышанмадык, аңыбызга барып җиткәч, шатлыгыбыздан башларыбыз әйләнеп китте”, – дип искә ала иде. Батырлыгы өчен “Кызыл йолдыз” ордены, “Батырлык өчен” һәм башка зур дәрәҗәле орден-медальләр белән бүләкләнгән бабакай.
Сугыш тәмамланганнан соң, Вәлимөхәммәт бабамны ике елга Германиянең Грейн шәһәрендә хезмәткә калдыралар. Туган авылына 1947 елның мартында гына кайта. Бабабыз Бөек Җиңүнең 60 еллык юбилее алдыннан, 2005 елның мартында вафат булган.
Шулай ук әниемнең әбисе Миңлегаян Сөнгатулла кызы Ситдыйкова да Бөек Җиңү көнен якынайтуга үз өлешен керткән. Ул, запастагы солдат була торып, сугыш елларында тракторчы булып эшләгән. Бүген әбиебезгә 96 яшь. Ул тылдагы авырлыкларны бүгенгедәй хәтерли, әле дә, күз яшьләрен сөртә-сөртә үзенең яшьлеген искә ала. Ач һәм ялангач тыл хезмәткәрләре, көнне-төнгә ялгап, үз-үзләрен аямыйча эшләгәннәр: урман кискәннәр, окоплар казыганнар, биштәрләп орлык ташыганнар, төннәрен оекбаш-бияләйләр бәйләп, фронтка җибәреп торганнар.
Сугыштан кайткач, Вәлимөхәммәт бабам Миңлегаян әбиемә өйләнә, һәм, зур тормыш сынаулары үтеп, балаларына бәхетле киләчәк бүләк итәләр. Аларның туган илем тарихында якты эз калдырулары белән горурланам. Киләчәктә дөньялар тыныч булсын, сугышлар кабатланмасын иде!
Артур Доронин, “Яктылык” мәктәбенең
6 “Б” сыйныф укучысы.
Рәхимсез Бөек Ватан сугышы ил халкына әйтеп бетергесез кайгы-хәсрәт китерә. Япь-яшь егетләр һәм кызлар фронтка китәләр. Кызганычка, аларның күбесе яу кырларында башларын салганнар. Ә менә минем ерак бабам Бәкер Ильясовка сугыштан әйләнеп кайту насыйп була.
Әнием ягыннан әбиемнең бабасы Бәкер Сәгыйрь улы Ильясов 1907 елда Похвистнево районының Яңа Мансур авылында туган. Бөек Ватан сугышы башланганда аңа инде 34 яшь була. Ул хатыны һәм бер яшьлек кызын калдырып, сугышның беренче көненнән үк фронтка китә.
Тиешле әзерлек курслары узган ир-егет хәрби разведкага эләгә. Разведка – ул полкның, дивизиянең һәм хәтта армиянең “күзләре” һәм “колаклары”, диләр. Минем бабама да дошманнарның кайда урнашуы, кораллануы турында мәгълүматлар туплау өчен сәгатьләр буе ышык урында селкенмичә яшеренеп утырырга, карлы-бозлы елгаларны, баткак сазлыкларны кичәргә туры килә. Чөнки еш кына разведчиклар мәгълүматына бөтен сугышчан операциянең уңышы бәйле була.
Әлбәттә, бабам, кулына корал алып, дошманнарга каршы сугышкан. Тик, разведкада хезмәт итү еллары тирән эз калдыргангамы, хатирәләре артык авыр булгангамы, бабабыз сугыш турында балаларына-оныкларына сөйләргә яратмаган. Дошманнарны куып, Мәскәүдән Берлинга кадәр барып җиткән Бәкер Ильясовның “Мәскәү оборонасында катнашкан өчен”, “Германияне җиңгән өчен” һәм башка күпсанлы медальләре иң якты истәлеге булып гаиләдә саклана.
Сугыштан соң бабабыз туган авылын, җирле колхозны торгызуга күп көч куя. Әби белән бабабызның сугыштан соң тагын җиде балалары туа, алар барысына да яхшы тәрбия биреп, зур тормыш юлына бастыралар.
Әлбәттә, мин Бәкер бабайның сугышчан батырлыгы турында әбием сөйләгәннәрдән генә беләм. Ул 1974 елда бакыйлыкка күчкән. Мин илебез азатлыгы, халкыбыз бәхете өчен армый-талмый көрәшкән хөрмәтле бабам алдында баш иям һәм чиксез горурланам.
Руслан Сәлахов, “Яктылык” мәктәбенең
6 “Б” сыйныф укучысы.
Бердэмлек